(1) KOLAYLAŞTIRILMIŞ YAŞLILIK AYLIĞI -VERGİ İNDİRİMİYLE OLAN KALDIRILDI
18 Ocak 2025
VERGİ İNDİRİMİ İLE YAŞLILIK AYLIĞI KALDIRILDI
15.01.2025 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7358 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile 15 Ocak 2025 ten geçerli olmak üzere vergi indiriminden yararlanarak yaşlılık aylığında başvurarak yeni aylık alma hakkı kaldırılmıştır.
Vergi indirim belgelerinin sahiplerine ücret ve bazı meslek kazançlarının gelirlerine daha az vergi ödeme imkanı vermesinin yanında erken yaşlılık aylığına hak kazandırmakta idi.
Genel olarak Sosyal Güvenlik Kurumu primli rejime tabi olanlar yani prim yatırıp emekli olmak isteyen sigortalılara ölümlerinde aylık, malullüklerinde aylık ve bir de yaşlılık aylığı bağlamaktadır. Bu kesimler genel olarak işçilerden sigortalı olanlar 4/1-a, eski Bağkur’lular 4/1-b ve 4/1-c memurlar olarak sayılabilir.
VERGİ İNDİRİMİ İLE AYLIK ALMANIN TARİHİ
İşçilerin genel anlamda yaşlılık aylığından emekli olmak hakları 1947 yılında İhtiyarlık sigorta kanunu ile getirilmiştir.
1954 yılına gelindiğinde ise 506 sayılı SSK kabul edilmiştir. SSK ‘nın ilk halinde vergi indirimi ile yaşlılık aylığı hakkı yoktur.
1992 sayılı Kanun ile 11.05.1976 RG de yayımlanan değişiklik ile 60.maddenin E bendi değişikliği ile 50 yaşını doldurmamış ancak 20 yıldır sigortalı ve 5000 günü olanlara ,vergi mükellefi olmayan sakat işçilere yaşlılık aylığı hakkı tanınmış iken 08.03.1981 tarihli resmi gazetede yayımlanana 2422 sayılı kanun madde 6 ile ( Yürürlük 1.4.1981) vergi indirimi ile 15 yıldır sigortalı olup 3.000 günü olanlara emekli olma hakkı tanınmıştır.
506 sayılı yasanın 60.maddenin 29/7/2003 tarihli resmi gazetede yayımlanan 4958 sayılı kanunun 34 maddesi ile yürürlük 6.8.2003 olmak üzere yapılan değişiklik ile C… b) Sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılardan; ilgili mevzuatı uyarınca, I. derece sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak, II. derece sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az onsekiz yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak, III. derece sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az yirmi yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
Aynı kanun ile 506 sayılı kanuna ekleme yapılan hüküm şöyledir.
Geçici Madde 87– (Ek:29/7/2003-4958/54 md.) yürürlük 6.8.2003
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 60 ıncı maddesinin (C) bendinin (b) alt bendinde yapılan değişikliğin uygulanmasında; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte;
a) 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi bulunanlar hakkında sakatlık derecesi ne olursa olsun bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan hükümler uygulanır.
b) 9 yıldan fazla 12 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 15 yıl 8 ay sigortalılık süresi ve 3680 gün,
9 yıldan fazla 12 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 16 yıl sigortalılık süresi ve 3760 gün,
c) 6 yıldan fazla 9 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 16 yıl 4 ay sigortalılık süresi ve 3760 gün,
6 yıldan fazla 9 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 17 yıl sigortalılık süresi ve 3920 gün,
d) 3 yıldan fazla 6 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 17 yıl sigortalılık süresi ve 3840 gün,
3 yıldan fazla 6 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 18 yıl sigortalılık süresi ve 4080 gün,
e) 3 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 17 yıl 8 ay sigortalılık süresi ve 3920 gün,
3 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 19 yıl sigortalılık süresi ve 4240 gün,
Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
Düzenlemeleri yer almakta idi.
5510 sayılı Kanunun kaldırdığı hükümler arasında
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 106 – (Değişik: 17/4/2008-5754/64 md.)
1) 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 142 ve 143 üncü, ek 36 ncı, geçici 20 nci, geçici 81 inci ve geçici 87 nci maddeleri hariç diğer maddeleri,
Şeklinde sayılmış olmakla 506 sayılı yasanın 60. maddesi
5510 sayılı kanunla kaldırılmış olmakla geriye kalan 87 .maddesi de 15 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7358 sayılı kanun 1. maddesi ile kaldırılmış olmakla vergi indiriminden SSK lıların yaşlılık aylıklarına ilişkin kaldırılmamış hüküm kalmamıştır.
Birkaç açıklamadan sonra yeniden değerlendirmeye dönmek istiyorum.
Bağ-Kur kanununda vergi indirimi ile emeklilik, engelli emekliliği gibi bir hak bulunmamakta idi.
5434 sayılı kanunda ise memurlar için md.39 J ye 1981 yılında ve 2003 yılında değişiklikler ile özürlü memurlara 15 yıl ile emekli olmak hakkı tanınmış idi. (Ek geçici madde 22 vb.)
01.10.2008 tarihinden itibaren
5510 sayılı kanun md. 28 ile oran belirleme işlemleri tümden Kurum yetkilendirilerek Kurum Sağlık Kurullarınca çalışma gücü kaydı belirlemesi ile 3 kademe oluşturulmuştur. İşe girişten önce malül olanlar, % 50-59 arası olanlar, % 40-49 arası olanlar için kademelendirme yapılmıştır.
Bu düzenleme ile 01.10.2008 tarihinden itibaren 4/1-b sigortalıları da geçmişte yararlanamadıkları hakka kavuşmuşlardır.
Sigortalılar arasında haklardan yararlanma konusunda bir eşitlikte oluşmuştur denilebilecektir.
Tekrar geriye dönelim geçici 81 ve ve 87 ne idi ?
Geçici madde 81 tüm sigortalılara kademeli yaşı düzenliyor idi 7438 sayılı kanun ile 2023yılında kaldırıldı yani yaşlılık hakkını daha geç bir süreye erteleyen bu düzenleme sigortalılara kaldırılan mülga edilen 506 sayılı kanun md.60’a göre erken emekli hakkı verdi.
Peki geçici md. 87 ne idi. O da engellilere kademeli yaş getiren emekli olmalarını geciktiren düzenleme idi normalde EYT de geçici 81 kalkınca hakkı elde etmek kolaylaşırken, bu defa geçici madde 87 kaldırılarak engelli emekliliği SSK lılara (4/1-a) lılara zorlaştırılmış mı oldu. Normal olması gereken geçici 87 kalkınca engelli emekliliğinin kolaylaşması gerekmezmi idi? Benzer düzenlemelerin kaldırılması ile biri ile sigortalılar lehine hak doğarken diğeri ile hakların kaldırılması öncelikle beklentiye uyumlu olmadı.
7358 sayılı yasa ile sadece geçici madde 87 kaldırılmadı,
Bazı sigortalı lehine değişikliklerde oldu .
01.10.2008 öncesi sigortalı olanların
5510 sayılı kanuna tabi tutulmalarında uyum ve geçmiş hakları düzenleme işlemleri geçici maddeler ile düzenlendi.
7358 sayılı kanun 12.maddesi ile
5510 geçici madde 2 ye ekleme ile çalışma gücünü kaybedenlerin 01.10.2008 öncesi süreler için aylık bağlama oranlarına ilişkin hakları korunmuş oldu ancak eski vergi indirimi ile emekli olanlar 28/5 karşılığı olan oranlar için 01.10.2008 sonrası artan aylık bağlanma oranları uygulanmıyor idi, düzenlemenin 28/5 kapsamında aylık alacaklara 01.10.2008 öncesi ve sonrası dönemde ilki geçici 2 madde değişikliği ikincisi ise md.29/4 te bu gurup için yer alan aylık bağlama oranlarının korunması olsun bu düzenleme her iki anlamda da iyi bir gelişme olmuştur. Ama sadece 4/1-a sigortalılarına hasredilmesi diğer gruplara 01.10.2008 öncesi için artan oran verilmemesi eksiklik sayılabilir.
7358 md. 14 ile geçici madde 6 da yer alan gün sayılarından d 1 ve e 1 de yer alan sürler gün olarak korunmuş, ancak madde metninde yer alan bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31.12.2008 arası diyen ibare yerine 31.12.2008 dahil ve öncesi sigortalılar olarak değiştirilmiştir. Böylece hüküm 01.10.2008-31.12.2008 arası yerine 31.12.2008 öncesi tüm sürelere çekilmiştir. Bu düzenlemenin ilki % 50-59 , ikincisi ise % 40-49 çalışma gücü kayıpları ile ilgilidir.
7358 sayılı Kanun md.15 ile
5510 geçici 10.maddesinde yapılan değişiklikler şöyledir.
2.Fıkra kaldırılmıştır. Kaldırılan metin şöyledir.
Fıkra 2 “ Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 60 ıncı maddesinin (c) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87 nci maddesine göre işlem yapılır.”
Fıkra 3 değiştirilmiştir.
Eski Metin
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümler geçerlidir.
Fıkra 3 7358 md.15 ile değişen Metin
“Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanarak yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının ödenmesine devam edilir. Bunlar hakkında 28 nci maddenin beşinci fıkrası ile 94 üncü madde hükümleri uygulanır.”
Düzenlemesi getirilmiştir.
Ayrıca geçici 10 maddenin 4 fıkrasında aylık bağlama oranına ilişkin kaldırılan 2. fıkraya yapılan atıf kaldırılmıştır.
Pekala
5510 geçici madde 1 in ilk ve son fıkraları ile geçici 2. madenin son fıkrası kapsamında yine mülga olup eski olaylara uygulanan 2829 sayılı kanun uyarınca vergi indiriminden yararlanarak hak elde etmek söz konusudur.
Örneğin EYT liler ile ilgili düzenleme geçici hükümleri kaldırdığından geçici hükümlerde kademeli yaşı getirdiğinden yaş-kademe kalkmış normal aylıkta yaş koşullarına dönülmüştür. Dikkat edilirse
5510 sayılı kanunun geçiş hükümleri yaş ile emekliliği düzenleyen ana kuralları korumuş bulunmaktadır.
Şimdi mülga 506 sayılı Kanunun 60.maddesi EYT liler için kalkmamış halen duruyor ve buna göre aylığa hak kazanılıyor aynı madde içinde yer alan 60.madde de vergi indirimi ile emeklilik kalkmış mı oluyor.
Önce geçici 10 da kaldırılan 2 fıkra hükmünün yeni başvuru yapacaklar bakımından 60.maddeye yapılan atıf nedeni ile kaldırıldığı gerek metinden gerekse yasanın gerekçesinden anlaşılmakla birlikte hala
5510 geçici madde 1 ve son fıkra ile geçici 2 madde son fıkra uyarınca bu hükümler olmasa bile 60.madde kaldırılmadığına göre vergi indiriminin yaşlılık aylığının devam ettiği ileri sürülebilecektir.
Sonuç olarak EYT eğilimi sivil bir güç olarak değer görmüş, yasama ve siyasi irade EYT lilerin haklarını kolaylaştırıp, aylığa hak kazanmayı geciktiren düzenlemeleri kaldırılmış iken vergi indiriminden yararlananların kolaylaştırılmış emekliliğini süre olarak erteleme amacına yönelik geçici md.87 düzenlemeleri kaldırılmış ama engelliler daha erken emekli olmak hakkı yerine özellikle sağlık koşulları- çalışma gücü kaybı oranlarının belirlenmesinde daha zor olan
5510 28.maddesine tabi tutulmuşlardır.
14 ocak 2025 tarihine kadar başvuru aylık başvurusu yapanların eski mevzuata sonrasının yeni mevzuata tabi olduğu söylenebilir.
Yasal değişikliğe rağmen kabul ettirilmesi zor olsa da 60.maddenin hala eski sigortalılar için yürürlükte olması nedeni ile eskiler için hala vergi indirimi ile kolaylaştırılmış yaşlılık aylığına başvurabileceğine görüş ileri sürülebilecektir.
Bir sonraki yazımda ise vergi indirimi ile emeklilik ile
5510 md.28 kapsamında emekliliğin özellikle oran belirlemeye yönelik bazı kuralları somutlaştırılarak incelenerek SGK’nın konuya ilişkin yönetmeliğinin elverişli olup olmadığı değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Abdulhalim EKE
